MEPS w Polsce: W nowym raporcie SEENDICO prezentujemy wyniki analizy wpływu europejskich standardów efektywności energetycznej na polski rynek nieruchomości i prezentujemy kluczowe rekomendacje wdrożeniowe.

O raporcie

W raporcie pt. „Minimalne normy charakterystyki energetycznej dla budynków w Polsce. Przewidywane rezultaty i możliwe formy wdrożenia” omawiamy, jak Polska mogłaby wprowadzić minimalne normy charakterystyki energetycznej, nazywane MEPS, które związane są z planowaną transpozycją modyfikowanej obecnie Dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków (EPBD).

Dyskusje wokół tych przewidywanych europejskich regulacji skłoniły nas do głębszej analizy. W raporcie dokładnie przeanalizowaliśmy, jak szybko budynki w Polsce powinny być modernizowane w świetle różnych propozycji UE. Nasze obliczenia oparte na propozycjach Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Rady UE pokazały, że według niektórych z tych propozycji tempo modernizacji byłoby podobne lub nawet wolniejsze niż to, które Polska sama założyła w swojej strategii z 2022 roku (Długoterminowa Strategia Renowacji Budynków). W scenariuszu rekomendowanym w tej strategii zakładano roczne wskaźniki renowacji na poziomie 3.6% do 2030, 4.1% w latach 2031-2040 i 3.7% w latach 2041-2050. Dla porównania, gdyby propozycja Rady UE dotycząca budynków niemieszkalnych (zakładająca renowację do 2030 r. 15% budynków najmniej wydajnych energetycznie, a następnie do 2034 r. 10% kolejnych budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej) została rozciągnięta na budynki mieszkalne, wówczas wskaźnik renowacji – czy to dla samych budynków mieszkalnych czy to łącznie dla budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej – wynosiłby rocznie 2.14% w latach 2024-2030 i 2.5% w latach 2031-2034.

Porównanie różnych scenariuszy prezentujemy w tabeli niżej.

Nie możemy zapominać, że nie uwzględniliśmy pewnych wyjątków z regulacji UE ani modernizacji, które nie są objęte nowymi standardami energetycznymi MEPS, co powoduje, że skutki wprowadzenia EPBD są nieco przeszacowane.

W raporcie oceniliśmy też dwa podejścia do modernizacji. Pierwsze zakłada poprawę efektywności energetycznej budynku tylko o jedną klasę. Drugie jest bardziej ambitne i zakłada od razu głębszą modernizację, na przykład do klasy C. Choć drugi scenariusz jest droższy (może kosztować nawet o 20-30% więcej), przynosi lepsze rezultaty w dłuższej perspektywie. Głębsza modernizacja pozwala na szybsze osiągnięcie korzyści środowiskowych, takich jak niższe zużycie energii, co w praktyce może oznaczać nawet 40% oszczędności na rachunkach za prąd.

Rekomendacje SEENDICO odnośnie wdrożenia MEPS w Polsce

Poza diagnozą wpływu EPBD na Polskę dokonaliśmy analizy modeli MEPS i prezentujemy rekomendacje dotyczące wdrożenia MEPS i EPBD w Polsce. Obejmują one:

• Niezwłoczne dokonanie diagnozy zasobów budowlanych i wprowadzenie opartych na niej klas energetycznych. Wprowadzenie systemu klas energetycznych budynków w Polsce jest kluczowe dla efektywnego funkcjonowania rynku nieruchomości. Uczestnicy tego rynku, a w szczególności kupujący i najemcy powinni mieć dostęp do informacji o efektywności energetycznej, gdyż jest ona kluczowa dla oszacowania kosztów utrzymania i modernizacji budynków. Z tego powodu informacje o klasach energetycznych powinny być standardowo dostarczane potencjalnym najemcom lub nabywcom. Diagnoza efektywności energetycznej budynków i system klas energetycznych budynków w Polsce powinna uwzględniać różnorodność segmentów rynku budowlanego. Diagnoza ta test także niezbędna do zaplanowania i realizacji programów wsparcia renowacji towarzyszących wdrożeniu EPBD.
• Położenie nacisku na długofalowe planowanie i komunikację z interesariuszami. Wprowadzenie MEPS powinno być procesem długofalowym z jasno określonymi celami modernizacyjnymi. Kluczowi interesariusze, tacy jak właściciele budynków o najgorszym standardzie efektywności energetycznej, które mają być objęte MEPS czy branże budowlane, powinni być informowani o planowanych segmentach budynków, które mają być objęte nowymi regulacjami. Należy także zaoferować im atrakcyjne programy wsparcia dostosowane do możliwości finansowych właścicieli. Stosowne programy wsparcia na przykład poprzez system szkoleń należy też skierować do przedsiębiorstw zaangażowanych w termomodernizację.
• Wyłączenie stosowania MEPS w sytuacjach, w których wdrożenie jest to nieefektywne. Przykłady to: budynki o wysokich kosztach dostosowania, budynki planowane do wyburzenia oraz budynki nieogrzewane lub używane sporadycznie. Pewność dotycząca wprowadzanych nowych regulacji (informowanie z wyprzedzeniem i bez zaskakiwania), ale też elastyczność regulacji jest kluczem do sprawiedliwego traktowania właścicieli.
• Stworzenie modeli MEPS szytych na miarę. Efektywne wdrożenie EPBD wymaga stworzenia spersonalizowanych modeli MEPS, bazujących na diagnozie efektywności energetycznej budynków. Istnieją dwa generyczne modele MEPS. Pierwszy dla większych budynków niemieszkalnych i wielorodzinnych z jednym właścicielem, opierający się na dynamicznym systemie renowacji. Drugi skierowany do mniejszych budynków niemieszkalnych oraz domów jednorodzinnych i budynków wielorodzinnych z wieloma właścicielami, wprowadzający paszport renowacyjny i bogate programy wsparcia dla właścicieli uwzględniające ich status ekonomiczny i związane z tym możliwości finansowe. W każdym modelu MEPS powinny być dostępne odpowiednie programy wsparcia i jasna komunikacja z interesariuszami.
• Wsparcie finansowe i merytoryczne właścicieli. Obok wsparcia finansowego należy dostarczyć właścicielom budynków mieszkalnych narzędzi finansowych i edukacyjnych. Programy wsparcia powinny uwzględniać dotacje, pożyczki i ulgi podatkowe z uwzględnieniem większego wsparcia bezzwrotnego dla właścicieli o niższych dochodach. Zwrot VAT na materiały budowlane w budownictwie mieszkaniowym byłby dodatkowym wsparciem. Kampanie edukacyjne podkreślające korzyści efektywności energetycznej są kluczowe. Właścicielom powinny być oferowane narzędzia do skutecznej renowacji, doradztwo techniczne, paszporty renowacyjne i baza danych wykwalifikowanych wykonawców. Współdecydowanie o renowacji w budynkach wielorodzinnych może wymagać wsparcia prawnego.
• Wykorzystanie szans dla rozwoju branż i innowacji. Wprowadzenie nowych standardów efektywności energetycznej stymuluje popyt i innowacje w sektorach budownictwa, instalacji, architektury i OZE. Należy wykorzystać tę szansę dla wsparcia rozwoju branż korzystających z rozwoju rynku modernizacyjnego. Kluczowe działania to wsparcie badań i rozwoju, promowanie współpracy międzybranżowej, podnoszenie kwalifikacji i wspieranie rozwoju przedsiębiorstw, w tym MŚP.
• Programy wsparcia modernizacji powinny obejmować zarówno narzędzia finansowe, takie jak dotacje, ulgi podatkowe czy preferencyjne pożyczki, jak i edukacyjne w postaci kampanii informacyjnych podkreślających korzyści płynące z inwestycji w efektywność energetyczną. Istotne jest dostarczenie właścicielom niezbędnych narzędzi i informacji umożliwiających przeprowadzenie renowacji, takich jak doradztwo techniczne, paszporty renowacyjne czy baza dostawców. Dla budynków wielorodzinnych, wsparcie prawne może być niezbędne w procesie kolektywnych decyzji. Całościowy system wsparcia, uwzględniający potrzeby różnych segmentów rynku, uwzględniających potrzeby modernizacji oraz możliwości finansowe właścicieli, jest kluczem do sukcesu MEPS.
• Istniejące w Polsce programy wsparcia termomodernizacji i efektywności energetycznej należy zmodyfikować. W takich programach i instrumentach jak Czyste Powietrze, Fundusz Termomodernizacji i Remontów, Moje Ciepło, ulga termomodernizacyjna itp., należy wprowadzić kilka kluczowych zmian. Obejmują one:
  • Wprowadzenie MEPS jako podstawy kwalifikacji do programu wsparcia: Programy wsparcia termomodernizacji powinny przyjąć MEPS jako kryterium minimalne, gwarantujące jednolite standardy i ukierunkowanie na wspieranie modernizacji budynków.
  • Uwzględnienie klasy energetycznych. Programy powinny bazować na ocenie budynków według klas energetycznych, przyznając dodatkowe premie za znaczący postęp w tym obszarze (np. awans o minimum dwie klasy).
  • Priorytet dla najbardziej potrzebujących. Programy wsparcia powinny skupiać się przede wszystkim na budynkach o najniższych standardach energetycznych, nie wyłączając innych.
  • Dostosowanie do możliwości finansowych. Należy dostosować formy wsparcia do indywidualnych potrzeb i możliwości właścicieli – zarówno w formie dotacji, atrakcyjnych pożyczek, gwarancji kredytowych czy zwrotów podatkowych. Szerzej stosować należy kryteria dochodowe.
  • Wzmocnienie roli samorządów. Państwo powinno zapewnić narzędzia i wsparcie dla samorządów, by mogły one efektywnie implementować MEPS w programach regionalnych.
  • Wprowadzenie elementu doradczego. Każdy program wsparcia powinien zawierać komponent doradczy, by pomóc właścicielom nieruchomości w planowaniu inwestycji modernizacyjnych i maksymalizacji korzyści z modernizacji.

Pobierz raport.
Raport został przygotowany przy wsparciu KNAUF Insulation sp. z o.o.